Όταν η καρδιά χτυπά, στέλνει το αίμα στο σώμα μέσω των αρτηριών. Οι αρτηρίες διακλαδίζονται σε όλο και μικρότερα αιμοφόρα αγγεία, μέχρι να ρέουν στα τριχοειδή αγγεία. Τα τοιχώματα των τριχοειδών αγγείων είναι ένα ενιαίο κυτταρικό στρώμα αρκετά παχύ ώστε το οξυγόνο, η ζάχαρη και άλλες ουσίες να περάσουν μέσα από αυτά για να θρέψουν τους περιβάλλοντες ιστούς. Τα προϊόντα καύσης των κυττάρων, όπως το διοξείδιο του άνθρακα και το γαλακτικό οξύ, φιλτράρονται προς την αντίθετη κατεύθυνση στα τριχοειδή αγγεία. Ένα δίκτυο τριχοειδών αγγείων τρέχει κοντά στα κύτταρα σε κάθε μέρος του σώματος, παρέχοντας θρεπτικά συστατικά και μεταφέροντας άχρηστα προϊόντα με την κυκλοφορία του αίματος
Ένα δίκτυο τριχοειδών αγγείων τρέχει κοντά στα κύτταρα σε κάθε μέρος του σώματος. Τα τριχοειδή αγγεία έχουν ένα πολύ λεπτό τοίχωμα, το οποίο επιτρέπει στα θρεπτικά συστατικά να περάσουν μέσω του τοιχώματος στον περιβάλλοντα ιστό και τα «απόβλητα» από το κύτταρο φιλτράρονται πίσω στα τριχοειδή αγγεία. Τα τριχοειδή αγγεία ενώνονται έτσι ώστε να σχηματίσουν ελαφρώς μεγαλύτερα αιμοφόρα αγγεία (μικροσκοπικές φλέβες) τα οποία με τη σειρά τους ενώνονται μεταξύ τους για να σχηματίσουν τις φλέβες. Όταν πολλές φλέβες ενώνονται σε έναν κύριο κλάδο, αυτός γίνεται μεγαλύτερος και τελικά το αίμα επιστρέφει στην καρδιά μέσω μιας από τις δύο μεγαλύτερες φλέβες – της άνω κοίλης φλέβας από το πάνω μέρος του σώματος ή της κάτω κοίλης φλέβας με το αίμα από τη λεκάνη, την κοιλιακή χώρα και τα πόδια. Οι μικρές φλέβες που ενώνονται σε μια μεγαλύτερη φλέβα – ονομάζονται διακλαδώσεις επειδή το αίμα από αυτές ρέει στις μεγαλύτερες φλέβες, όπως και το νερό από έναν παραπόταμο ρέει σε ένα μεγαλύτερο ποτάμι. Το αίμα που ρέει μέσα στις φλέβες έχει πιο σκούρο χρώμα σε σύγκριση με το αίμα στις αρτηρίες λόγω χαμηλότερη περιεκτικότητάς του σε οξυγόνο. Σε αντίθεση με το αίμα που ρέει στις αρτηρίες – η ροή στις φλέβες είναι πολύ πιο αργή και δεν πάλλεται. Στις φλέβες του ποδιού, η μυϊκή δραστηριότητα είναι σημαντική για την άντληση του αίματος πίσω στην καρδιά. Οι φλέβες έχουν βαλβίδες που βοηθούν τη ροή του αίματος να κατευθύνεται προς την καρδιά. Αυτές οι βαλβίδες είναι ιδιαίτερα σημαντικές στις φλέβες του ποδιού αφού διαφορετικά το αίμα θα έρεε προς τη λάθος κατεύθυνση – δηλαδή προς τα κάτω (λόγω του νόμου της βαρύτητας) όταν στεκόμαστε όρθιοι
Οι φλέβες στα πόδια χωρίζονται σε δύο συστήματα – τις βαθιές φλέβες (που μπαίνουν μέσα στη δερμάτινη μυϊκή περιτονία που περιβάλλει τον μυ, και τις επιφανειακές φλέβες που βρίσκονται στο στρώμα λίπους κάτω από το δέρμα. Οι επιφανειακές φλέβες είναι αυτές που φαίνονται στο πόδι και γύρω από τον αστράγαλο. Είναι σημαντικό να θυμάστε τα δύο διαφορετικά συστήματα – επιφανειακά και βαθιά – για να κατανοήσετε τους κιρσούς και τη θεραπεία τους
Σε μια σειρά από σημεία στα πόδια – οι επιφανειακές φλέβες συνδέονται με τις βαθιές και αυτό γίνεται μέσω των λεγόμενων διατρητικών φλεβών. Ονομάζονται διατρητικές επειδή διατρυπούν τη δερματώδη περιτονία που περιβάλλει τους μύες στα πόδια. Κανονικά, οι βαλβίδες τους θα πρέπει να επιτρέπουν μόνο τη ροή του αίματος από τις επιφανειακές φλέβες στο εν τω βάθει φλεβικό σύστημα. Εάν οι βαλβίδες δεν λειτουργούν ικανοποιητικά – το αίμα ωθείται προς τα έξω στο επιφανειακό σύστημα όταν συστέλλονται οι μύες, αυτό είναι ένας λόγος για υψηλή πίεση στο επιφανειακό φλεβικό σύστημα και μπορεί να είναι αιτία κιρσών
Όλες οι φλέβες στα πόδια έχουν βαλβίδες στο εσωτερικό, οι οποίες πρέπει να κατευθύνουν το αίμα έτσι ώστε να υπάρχει μόνο ροή προς τα πάνω προς την καρδιά ή από το επιφανειακό προς το εν τω βάθει φλεβικό σύστημα μέσω των διατρητικών φλεβών. Οι βαλβίδες προστατεύουν από την υψηλή πίεση που διαφορετικά θα ήταν το αποτέλεσμα στις φλέβες των ποδιών όταν στεκόμαστε. Εάν δεν υπήρχαν βαλβίδες, η πίεση στις φλέβες στον αστράγαλο θα αντιστοιχούσε στο ύψος της στήλης του αίματος που βρίσκεται από το πόδι και μέχρι την καρδιά. Αυτή η αύξηση της πίεσης είναι που προκαλεί συμπτώματα και προκαλεί βλάβες όταν οι βαλβίδες δεν λειτουργούν, όπως συνήθως συμβαίνει με τους κιρσούς. Υπάρχει μια βαλβίδα κάθε 5 έως 10 cm στους επιφανειακούς κορμούς των φλεβών των ποδιών
Όταν το αίμα διοχετεύεται στις αρτηρίες της καρδιάς – ωθείται προς τα εμπρός υπό υψηλή πίεση. Μόνο ένα πολύ μικρό μέρος αυτής της πίεσης παραμένει αφού η αρτηρία φιλτράρει το αίμα μέσω του τριχοειδούς συστήματος, για να ωθήσει το αίμα περαιτέρω μέσα από τις φλέβες και η μυϊκή εργασία παρέχει μια λειτουργία άντλησης που βοηθά στην ώθηση του αίματος προς τα πάνω μέσα από τις φλέβες. Αυτή η «μυϊκή αντλία» είναι ιδιαίτερα σημαντική στα πόδια γιατί όταν στεκόμαστε, το αίμα πρέπει να μεταφερθεί πολύ προς τα πάνω «ανηφορικά» για να επιστρέψει στην καρδιά. Οι βαθιές φλέβες βρίσκονται μέσα και μεταξύ των μυών στις γάμπες και του μηρού. Όλοι οι μύες περιβάλλονται από μια σταθερή, δερματώδη περιτονία (θηκάρι), οπότε όταν συστέλλονται και χαλαρώνουν – το αίμα αναγκάζεται να ανεβαίνει μέσω του συστήματος των εν τω βάθει φλεβών. Σε φυσιολογικές περιπτώσεις, οι βαλβίδες διασφαλίζουν ότι το αίμα μεταφέρεται μόνο προς τα πάνω στο βαθύ και επιφανειακό φλεβικό σύστημα και προς τα μέσα μέσω των διάτρητων φλεβών. Εάν οι βαλβίδες σταματήσουν να λειτουργούν – η μυϊκή αντλία δεν μπορεί να κάνει σωστά τη δουλειά της. Οι κατεστραμμένες βαλβίδες στο εν τω βάθει φλεβικό σύστημα καθιστούν δυνατή την εξώθηση του αίματος υπό υψηλή πίεση προς το σύστημα των επιφανειακών φλεβών, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη κιρσών. Οι μυϊκές συσπάσεις συμπιέζουν τις φλέβες και με αυτόν τον τρόπο αντλούν αίμα μέσω των φλεβών του ποδιού προς την καρδιά. Τα πτερύγια επιτρέπουν τη ροή μόνο προς την κατεύθυνση της καρδιάς.
Στρατιώτες και η μυϊκή αντλία
Οι στρατιώτες μας δίνουν δύο καλά παραδείγματα για το πώς οι μυς βοηθάνε την αντλία να δουλέψει. Οι στρατιώτες που στέκονται φρουρά σε μεγάλα χρονικά διαστήματα λικνίζονται ελαφριά μπρος πίσω. Έχουν μάθει να τεντώνουν και να χαλαρώνουν τους μύες της γάμπας, έτσι ώστε το αίμα να αντλείται από τα πόδια αντί να φράσσεται στις φλέβες στις γάμπες τους. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό τις ζεστές μέρες – όταν όλες οι φλέβες είναι πιο φαρδιές και διατεταμένες – όλο το αίμα που μαζεύεται στα πόδια μπορεί να προκαλέσει λιποθυμία λόγω του περιορισμένου όγκου αίματος που φτάνει στο κεφάλι. Το δεύτερο στρατιωτικό μάθημα για την αντλία μυών παρέχεται από τις ειδικές κάλτσες που φορούν συνήθως οι στρατιώτες. Αυτές δημιουργούν ένα σταθερό εξωτερικό στρώμα γύρω από ολόκληρο το κάτω μέρος του ποδιού – και βοηθούν τον μυ να αντλεί το αίμα μέσω των φλεβών κατά τη διάρκεια μεγάλων πορειών.
